Konflikt pomiędzy wspólnikami o zakaz konkurencji
Założenie spółki prawa handlowego wiąże się z dążeniem wspólników do realizacji wspólnego celu gospodarczego. Niekiedy jednak zdarza się, że jeden z partnerów rozpoczyna prowadzenie działalności konkurencyjnej względem podmiotu. Czy takie zachowanie jest zgodne z prawem?[…]
Kogo dotyczy zakaz konkurencji?
Ustawodawca wprowadził zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej w odniesieniu do każdej ze spółek prawa handlowego, choć regulacja ta jest dosyć mocno rozproszona. W przypadku spółek osobowych decydujące znaczenie ma art. 56 k.s.h., który odnosi się do spółki jawnej. Zgodnie z tym przepisem wspólnik nie może, bez wyraźnej lub domniemanej zgody pozostałych wspólników, zajmować się interesami konkurencyjnymi. Poprzez odesłanie reguła ta znajdzie zastosowanie do:
W spółkach kapitałowych, ze względu na to, że kluczowe znaczenie ma w nich substrat majątkowy, zakaz konkurencji nie dotyczy pojedynczych udziałowców i akcjonariuszy, ale obejmuje członków zarządu, a w prostej spółce akcyjnej również dyrektorów.
Na czym polega prowadzenie działalności konkurencyjnej w spółkach prawa handlowego?
Pojęcie interesów konkurencyjnych nie zostało zdefiniowane w kodeksie spółek handlowych, pozostaje zatem odwołać się do poglądów doktryny oraz wytycznych judykatury w tym zakresie. Zgodnie z dominującym stanowiskiem za działalność konkurencyjną uznaje się aktywność zawodową na tożsamym lub zbliżonym polu, realizowaną na tym samym rynku i skierowaną do podobnego kręgu odbiorców. W przypadku spółek kapitałowych ustawodawca doprecyzował działalność konkurencyjną wskazując, że za taką uważa się też posiadanie odpowiednio dużego pakietu udziałów lub akcji w konkurencyjnej spółce kapitałowej lub prawo do powołania w niej członka zarządu.
Jeżeli więc spółka z o.o. jest agencją marketingową realizującą kampanie 360⁰ dla klientów z branży fotowoltaicznej, a jej prezes oferuje takie same usługi, ale w ramach JDG, będzie to działalność konkurencyjna. Kiedy jednak kieruje swoje usługi do zupełnie innego segmentu odbiorców lub oferuje wyłącznie wybrane usługi, np. projektowanie stron internetowych, konflikt interesów się nie pojawi.
Niestety wielość stanów faktycznych sprawia, że każdorazowo relacje między konkurującym wspólnikiem a spółką powinny być oceniane osobno. Aby uniknąć wątpliwości i niepotrzebnych sporów warto w samej umowie – lub statucie – spółki dokładnie określić, w jaki sposób należy rozumieć działalność konkurencyjną.
Czy można zwolnić wspólnika z zakazu konkurencji?
Należy zaznaczyć, że zakaz konkurencji nie ma charakteru bezwzględnego. W przypadku spółek osobowych niezbędne jest uzyskanie zgody pozostałych wspólników. Może ona być wyrażona wprost, np. poprzez zgodę na piśmie lub implicite, np. poprzez brak reakcji na działalność konkurencyjną. Dla zabezpieczenia swoich interesów warto jednak postarać się o zezwolenie pisemne lub przynajmniej w formie dokumentowej.
W przeciwieństwie do spółek osobowych, w spółkach kapitałowych niezbędne jest uzyskanie zgody na prowadzenia działalności konkurencyjnej. Wyraża ją organ uprawniony do powołania zarządu, chyba że umowa lub statut spółki stanowi inaczej. Co do zasady będzie to więc zgromadzenie wspólników w spółce z o.o. oraz rada nadzorcza w spółce akcyjnej.
Sankcje za naruszenie zakazu konkurencji mogą być dotkliwe. Przepisy o spółkach osobowych przewidują wydanie uzyskanych korzyści oraz odpowiedzialność odszkodowawczą. Wspólnicy mogą też zażądać rozwiązania spółki przez sąd lub wyłączenia z niej naruszyciela. Z kolei regulacja spółek kapitałowych przewiduje przede wszystkim możliwość odwołania członka zarządu oraz jego odpowiedzialność odszkodowawczą. Jeżeli spółka zaniecha wystąpienia z roszczeniem, może to zrobić każdy ze wspólników w ramach actio pro socio.
Potrzebujesz wsparcia?
Jeśli po przeczytaniu naszego artykułu, chciałbyś uzyskać wsparcie prawne naszej kancelarii, skontaktuj się z nami, poprzez wypełnienie poniższego formularza kontaktowego. Chętnie odpowiemy na wszystkie Twoje wszystkie pytania.
⟨⟨ Powrót